Het Project Remember Statia (St. Eustatius) gaat in oktober 2023 van start, met ondersteuning van het Mondriaan Fonds. In samenwerking met de Afrikan Burial Ground foundation gaan wij op zoek naar verhalen uit het verleden van de Afrogemeenschap op het eiland.
Op de voormalige plantage Golden Rock in Sint Eustatius, zijn in 2021 opgravingen geweest, waar bewoners niet bij betrokken zijn geweest.
Er ontstond protest vanuit de plaatselijke bewoners, aangevoerd door Kenneth Cuvulay, tegen het opgraven en vernietigen van graven waar de slavenvoorouders gelegen hebben.
“Het opgraven van de lichamelijke resten van onze voorouders zonder gegronde reden getuigt van een diepe minachting naar ons en onze voorouders. De resten van onze voorouders worden gebruikt tot meerdere eer en glorie van onderzoekers uit verschillende landen in de wereld: Nederland, Verenigde Staten en Groot-Brittannië terwijl onze mening over het opgraven van de overblijfselen niet is gevraagd”, aldus Kenneth Cuvalay, geboren en getogen op Sint Eustatius.
Bovendien lijken de redenen voor het ontgraven van de menselijke resten gefabriceerd. Zogenaamd zou er zand moeten worden gewonnen op deze locatie terwijl er vele andere plaatsen op het eiland zijn waar zand gewonnen kan worden.
Een andere reden zou zijn ‘uitbreiding van het vliegveld’, terwijl de nieuwe vliegveldtoren en -terminal net zijn opgeleverd en niet op de locatie van de opgraving. In Sint Eustatius heerst het algemene gevoel dat de (Nederlandse) overheid geldelijk gewin wil halen uit archeologisch toerisme.
Kenneth bemoedigde, via wat nu bekend staat als project ‘Make the connection’, een aantal mensen om zelf onderzoek te gaan doen naar de herkomst van hun achternaam; om de connectie te maken tussen hun eigen naam en (bijna) verloren gegane namen van overledenen. Op het eiland krijgt tot nu toe voornamelijk koloniaal erfgoed aandacht, zoals diverse fortificaties, de herdenking van de zogenaamde ‘First Salute’ (eerste erkenning van de Verenigde Staten als onafhankelijke natie in 1776) en een plakkaat ter herdenking van het bezoek van Michiel de Ruyter).
Kenneth Cuvulay maakte contact met Stichting Bigi Bon die in Nederland net gestart was met een door Cultuurparticipatie ondersteund project: ‘Memre; portretten van vergeten slavenhelden’, dat via digitaal archiefonderzoek kunstenaars en kunstenaars in wording begeleidt in het uit de vergetelheid rukken van vergeten slavenhelden. De link beide projecten, was snel gemaakt.
Een direct gevolg is geweest het vrijwilligersproject ‘Make the connection’ waarbij familienamen van inwoners van Sint Eustatius gekoppeld worden aan namen in de registers in koloniale archieven. Het onderhavige project is een uitvloeisel van de protesten tegen de opgravingen. Het doel is een gemeenschapsproject op te zetten waarbij de inwoners zelf hun geschiedenis schrijven. Dat zal gebeuren door te gaan speuren naar onze voorouderhelden. Het moet bewustwording voor het belang van het behoud van Afrikaans cultureel erfgoed op Sint Eustatius op gang brengen en vergroten. Bovendien moeten de helden uit de slavernij (waarvan velen begraven liggen op Golden Rock) aan de vergetelheid ontrukt worden.
Het project bestaat uit 7 fasen waarin 10 tot 12 deelnemers worden getraind en gecoacht om met gebruik van digitale bronnen, de eigen helden uit het verleden te ontdekken en aan de vergetelheid te ontrukken.
Voor de basis van dit project houden we de blauwdruk aan die ontwikkeld is in Memre, portretten van vergeten slavenhelden. De ontdekte helden en hun heldendaden worden vereeuwigd in een kunstwerk: een geschreven verhaal, een beeldend kunstwerk, een dramastuk, of een van de vele, voor het grote publiek onbekende kunstvormen die een rijk bestaan hebben op Sint Eustatius.
Het doel van dit gezamenlijke project is om niet alleen de gemeenschap zoveel mogelijk te betrekken bij de rijke culturele historie, maar ook en vooral om de slavenhelden, waarvan vele begraven zijn op plantage De Golden Rock, aan de vergetelheid te ontrukken en een duidelijke plaats te geven in het huidige Sint Eustatius.
Het Project Remember Statia (St. Eustatius) werd op 23 september 2023 afgetrapt met een bijeenkomst van de betrokkenen.
Dit project is mogelijk met support van het Mondriaan Fonds. Het slavernijverleden is een pijnlijk, belangrijk en tot voor kort onderbelicht onderdeel van onze gedeelde geschiedenis. Vanaf 1 juli 2023 wordt hier in het hele Koninkrijk extra aandacht aan besteed tijdens het Herdenkingsjaar Slavernijverleden.